2020年,值得关注的头条号,关注东方美学生活。

独乐乐,不如与人乐乐;与少乐乐,不如与众乐乐。“独乐园”是宋代司马光约在熙宁六年(1073)修建的私人园林,虽非豪门大院,却因司马光曾在此编著《资治通鉴》而声名大噪,苏轼等人曾撰有相关诗文。李格非《洛阳名园记》对园中“弄水轩”“读书堂”“钓鱼庵”“采药圃”“种竹斋”“见山台”“浇花亭”七景也曾做过简要描述。仇英以此为题,用青绿法依次绘成,整幅图精工中见秀丽,有宋元工笔遗韵。

独乐园图
明代仇英绘
绘画尺寸:28 x 518.5 厘米
全卷尺寸:32 x 1290.2 厘米
此《独乐园图》卷由明代仇英绘。画卷内容根据司马光的《独乐园记》立意,依次描绘了弄水轩、读书堂、钓鱼庵、种竹斋、采药圃、浇花亭、见山堂等景致。
卷后拖尾接裱为文徵明书《独乐园记》《独乐园七咏》,苏东坡《独乐园诗》及项禹揆等人题跋。此卷现藏于美国克利夫兰艺术博物馆。
据洛阳名园记载中:司马温公在洛阳自号迂叟,谓园为独乐园。亭中身着白衣倚坐于榻者为司马光。巨松三株,满绕藤萝,覆盖亭上。四周围在花圃四五,各花盛开,童仆担水,正浇花施肥。前岩旁栽修竹三株,杂树一二。图中以竹林分隔,司马光携鹤坐于虎皮褥上,丛竹如幕蔽天,卧而游之,有怡然自得之乐。畦间花草仅画出一株,以显其园艺之特殊。最右方竹林后,得见草堂,以示平日晏居,可随兴之所致,傲啸林木之间。
【采药圃】

【弄水轩】


【钓鱼庵】



【种竹斋】

【读书堂】

【浇花亭】

【采药圃】

【见山堂】



独乐园记文征明·书法孟子曰:独乐乐,不如与人乐乐;与少乐乐,不如与众乐乐。此王公大人之乐,非贫贱者所及也。孔子曰:“饭蔬食,饮水,曲肱而枕之,乐亦在其中矣。颜子“一箪食,一瓢饮”,“不改其乐”,此圣贤之乐,非愚者所及也。若夫“鹪鹩巢林,不过一枝;偃鼠饮河,不过满腹”,各尽其分而安之。此乃迂叟之所乐也。
熙宁四年迂叟始家洛,六年,买田二十亩于尊贤坊北关以为园,其中为堂,聚书出五千卷,命之曰读书堂。堂南有屋一区,引水北流,贯宇下。中央为沼,方深各三尺。疏水为五派,注沼中,若虎爪;自沼北伏流出北阶,悬注庭下,若象鼻;自是分为二渠,绕庭四隅,会于西北而出,命之日弄水轩。堂北为沼,中央有岛,岛上植竹圃,围三丈,状若玉块,揽结其杪,如渔人之庐,命之日钓鱼庵。沼北横屋六楹,厚其墉茨,以御烈日。开户东出,南北列轩牖,以延凉飓,前后多植美竹,为消暑之所,命之曰种竹斋。沼东治地为百有二十畦,杂莳草药,辨其名物而结之。畦北植竹,方若棋局,径一丈,屈其杪,交相掩以为屋,植竹于其前,夹道如步廊,皆以蔓药覆之,四周植木药为藩援,命之日采药圃。
圃南为六栏,芍药、牡丹、杂花各居其二,每种止种两本,识其名状而已,不求多也。栏北为亭,命之曰浇花亭。洛城距山不远,而林薄茂密,常若不得见,乃于园中筑台,构屋其上,以望万安、轩辕,至于太室,命之曰见山台。
迂叟平日多处堂中读书,上师圣人,下友群贤,窥仁义之原,探礼乐之绪,自未始有形之前,暨四达无穷之外,事物之理,举集目前。所病者,学之未至,夫又何求于人,何待于外哉!志倦体疲,则投竿取鱼,执纴采药,决渠灌花,操斧伐竹,濯热盥手,临高纵目,逍遥相羊,惟意所适。明月时至,清风自来,行无所牵,止无所栀,耳目肺肠,悉为已有。踽踽焉,洋洋焉,不知天壤之间复有何乐可以代此也。因合而命之日独乐园。
或咎迂叟曰:“吾闻君子所乐,必与人共之。今吾子独取足于己,不以及人,其可乎?”迂叟谢曰:“叟愚,何得比君子?自乐恐不足,安能及人?况叟之所乐者,薄陋鄙野,皆世之所弃也,虽推以与人,人且不取,岂得强之乎?必也有人肯同此乐,则再拜而献之矣,安敢专之哉!”








独乐园七詠
文征明·书法




东坡独乐园诗
文征明·书法

